Geld kun je niet eten

Op 1 november nam professor dr. Jaap Seidell afscheid van zijn werk als hoogleraar Voeding en Gezondheid aan de Vrije Universiteit (VU) van Amsterdam. Seidell richtte zijn onderzoeken al sinds de jaren 80 op de oorzaken en gevolgen van overgewicht en obesitas. In zijn afscheidsrede gaf hij treffend aan dat een falend voedselsysteem en een falend volksgezondheidssysteem ervoor zorgen dat levensnoodzakelijke bronnen zoals voedsel, water en een gezonde natuur uitgeput raken. En als alles dan uitgeput is, komen we er pas achter dat je geld niet kunt eten…

De visie van Seidell is er een die mij enorm aanspreekt. Hij zag als een van de eersten het verband tussen obesitas en de omegeving. In de jaren 80 werd obesitas vooral gezien als het gevolg van een positieve energiebalans met verkeerde voedselkeuzes en te weinig lichaamsbeweging. Seidell gaf aan: “De energiebalans is niet onwaar, maar het probleem is veel complexer. Aan de ene kant verschillen mensen, waardoor sommige mensen veel gemakkelijker zwaar worden dan anderen. En aan de andere kant stimuleert de samenleving overconsumptie en te weinig beweging.” Seidell zegt dat obesitas vooral bij mensen met een lagere sociaal economische status voor komt. Zelf wil ik hieraan toevoegen dat juist bij mensen met een hogere sociaal economische status uit eten gaan, logeren in hotels, koffiedrinken op een terras, lunchen met vrienden, netwerkborrels, etc. ook zeker bijdraagt aan gewichtsstijging. We drinken dan gezellig “een wijntje”, wat bij navraag soms bijna een fles per dag blijkt te zijn. Ook zeker iets om over na te denken. In de tijd dat Seidel ruim 40 jaar geleden begon met zijn onderzoeken naar obesitas is het niet echt beter geworden. .. Het aantal volwassenen met obesitas is gestegen van 5 procent naar 16 procent!! Seidell geeft aan dat de oorzaak hiervan onder andere ligt bij onze overheid. Er is nauwelijks beleid gericht op gezonder gedrag. Hij vertelde tijdens zijn rede: “Gezondheidsbescherming wordt vaak betutteling genoemd. Niet alleen door beleidsmedewerkers, maar ook door de industrie die effectief beleid ondermijnt en de huidige gang van zaken wil handhaven. En zelfs de algemene bevolking noemt het vaak betutteling. Mensen willen hun eigen keuzes maken. Maar intussen worden we enorm gestuurd door de omgeving. We worden juist betutteld door de industrie, die het aanbod en de prijzen bepaalt en door social media. Daardoor is onze keuze eigenlijk beperkt. En maatregelen die gezondheid bevorderen, worden juist negatief neergezet als betutteling.” Volgens Seidell is de wereldwijde toename van obesitas een symptoom van een falend volksgezondheidssysteem en een falend voedselsysteem, dat gericht is op zoveel mogelijk en zo goedkoop mogelijk produceren van gemaksvoedsel van slechte kwaliteit. De titel van zijn afscheidsrede is daarom “Geld kun je niet eten”. Hiermee benadrukt Seidell dat sturen op economische waarden geen vervanging is voor levensnoodzakelijke bronnen zoals voedsel, water en een gezonde natuur. Zonder een duurzame benadering putten we natuurlijke hulpbronnen uit voor kortetermijnwinst. Het risico hiervan is onherstelbare schade aan de ecosystemen waar ons leven vanaf hangt. Maar op een gegeven moment komen we erachter dat je geld niet kunt eten. Hij eindigde zijn rede met een citaat van een inheemse Amerikaan uit 1972: “When the last tree is cut down, the last fish eaten, and the last stream poisoned, you will realize that you cannot eat money. ( Als de laatste boom is omgehakt, de laatste vis is opgegeten en het laatste stroompje water is vergiftigd, zul je beseffen dat je geld niet kunt eten.)” Gelukkig blijft Seidell wel gastdocent aan de VU, zodat hij zijn kennis met ons kan blijven delen. Wil je meer weten? Neem dan contact met ons op!