Hoe verslavend is koffie?
Elke ochtend start ik met een kop
koffie. Persoonlijk vind ik dit een prettige gewoonte, waarbij ik de indruk heb
dat ik het niet perse nodig heb, maar gewoon lekker vind. Recent is er
onderzoek gedaan of wij echt afhankelijk van cafeïne kunnen worden.
Koffie drinken heeft
voordelen: het pept op, is lekker, u wordt er wakker van en koffie drinken is
een sociale bezigheid. Sommige koffiedrinkers ervaren milde klachten, zoals
hoofdpijn, als zij plotseling stoppen
met koffiedrinken. Komt dit omdat deze mensen afhankelijkheid van cafeïne zijn?
En is koffie verslavend? Dit waren de vragen bij recent onderzoek. De
onderzoekers Satel en Nehlig deden beiden
onderzoek naar wetenschappelijke studies over dit onderwerp. Satel komt
tot de conclusie dat cafeïne niet zodanig onweerstaanbaar is dat dit tot
problemen leidt. De inname van cafeïne is volgens Satel niet
schadelijk voor individu of maatschappij en gebruikers voelen geen dwang om het
te gebruiken. Hoewel zich bij een deel van de koffiedrinkers milde
ontwenningsverschijnselen voordoen als ze plotseling stoppen met koffiedrinken,
is dit volgens deze auteur niet problematisch. Nehlig komt tot
vergelijkbare conclusies. In haar overzicht worden verschillende criteria in overweging
genomen, namelijk tolerantie (de mate waarin je een stof verdraagt en/of
verwerkt), ontwenningsverschijnselen, gedragsversterkende aspecten en
afhankelijkheid. Volgens Nehlig is er gedeeltelijk sprake van
tolerantie en komen ontwenningsverschijnselen, zoals lichte hoofdpijn, soms
voor na het acuut stoppen van cafeïnegebruik. Ook beschrijft ze dat cafeïne een
wezenlijk ander effect heeft op de hersenen dan bijvoorbeeld cocaïne, morfine
en nicotine. Deze drugs activeren die delen van de hersenen die betrokken zijn
bij afhankelijkheid en beloning. Hierdoor zijn zelfs lage doses verslavend. Cafeïne
stimuleert deze delen van de hersenen niet. De conclusie
van Nehlig is dat hoewel cafeïne gedeeltelijk aan sommige criteria
voor afhankelijkheid voldoet, het risico op verslaving laag is. Het
belangrijkste symptoom van cafeïneafhankelijkheid is het optreden van milde
ontwenningsverschijnselen als hoofdpijn en verminderde alertheid. Deze klachten
treden volgens de meeste studies op bij 11 tot 22% van de koffiedrinkers. De
symptomen beginnen over het algemeen 12 tot 24 uur nadat de cafeïne-inname
gestopt is en bereiken een piek na 20 tot 48 uur. Door de cafeïne-inname
geleidelijk af te bouwen, kunnen de klachten geheel vermeden worden. Wat de
oorzaak van de symptomen is, is nog niet volledig opgehelderd. Ook voedingsautoriteiten zien geen reden om matig gebruik van
koffie te ontraden en cafeïne verslavend te noemen. Zo stelde de Europese
voedselautoriteit EFSA vast dat cafeïne tot 400 mg/dag (4-5 kopjes koffie)
veilig is en dat het bewezen is dat cafeïne de alertheid bevordert. Voor
zwangere en lacterende vrouwen is de bovengrens voor cafeïne 200 mg/dag.
Overigens zit er in thee theïne, hetgeen een soortgelijke werking heeft. Per
kopje zit hier 30-40 mg in. En ook in een glas cola zit 40 mg cafeïne. Er is
ook een consumentenonderzoek geweest onder Nederlanders van 16 jaar en ouder. Ruim de helft van de 1381
deelnemers denkt dat koffie verslavend is. Het idee is dus nogal
hardnekkig. In onderzoek naar cafeïneafhankelijkheid spelen ook gedragsfactoren een
rol. Hoogleraar gedragswetenschappen Monique Lorist (van de Rijksuniversiteit
Groningen) geeft aan dat mensen ook gevoelig zijn voor verstoringen van hun
dagelijkse routines. De ontwenningsverschijnselen die men toeschrijft aan
cafeïne hebben daarmee wellicht ook andere oorzaken. Zo kan een lichte
hoofdpijn in het weekend veroorzaakt worden door verminderd koffiegebruik, maar
ook door een verandering in de normale gang van zaken. Denk bijvoorbeeld aan de
vrijdagmiddagborrel en daarna uitslapen op zaterdagochtend. Of hoofdpijn door
stress, die ontstaat doordat iets af moet. Door lang door te werken, veel
koffie te drinken om wakker te blijven en ’s ochtends weer vroeg op te staan, kunnen
er klachten ontstaan die niet perse alleen door het vele koffiedrinken komen…
Wilt u meer weten? Neem dan contact met ons op!