IJzertekort
In Nederland heeft één op de tien peuters een ijzertekort. Daarbij hebben naar schatting ook één op de zes à tien zwangere vrouwen een ijzertekort. Dit blijkt uit een overzichtsartikel van Dorine Swinkels, hoogleraar Experimentele Klinische Chemie aan het Radboudumc te Nijmegen en haar collega’s. Wat zijn de gevolgen en wat kunt u er zelf aan doen?
Een ijzertekort is een belangrijke oorzaak van bloedarmoede. Bij bloedarmoede is er een verminderde hoeveelheid zuurstof in het lichaam. Dit komt doordat ijzer nodig is om hemoglobine te bouwen. Hemoglobine kan zuurstof binden en brengt dit via het bloed naar de lichaamscellen. Bij te weinig ijzer lukt dit minder goed. De klachten die hierbij ontstaan zijn vermoeidheid, hartkloppingen, duizeligheid, kortademigheid, bleek zien, zweten, hoofdpijn, haaruitval en rusteloze benen. Bij mensen met hoge bloedsuikers (hoog bloedglucose) zit er overigens suiker aan het hemoglobine geplakt waardoor ook zij minder goed zuurstof in het bloed kunnen vervoeren. Jonge kinderen met een ijzertekort lopen het risico op verminderde cognitieve ontwikkeling. Hieronder verstaat men het leren, onthouden, oplossen van problemen en intelligentie. IJzertekort bij zwangere vrouwen verhoogt het risico op een laag geboortegewicht van het kind, met alle risico’s van dien. Een ijzertekort ontstaat vaak door onvoldoende ijzer in de voeding. Zo verhoogt een vegetarische voeding het risico op een tekort. Daarnaast kan een ijzertekort ook een teken zijn van onderliggende aandoeningen, zoals bepaalde maagaandoeningen, darmkanker of coeliakie. Maar ook na een gastric bypass komt een ijzertekort vaak voor. In deze situaties is het slikken van ijzertabletten niet voldoende effectief. Mensen met een chronische infectie of ontsteking kunnen deze tabletten niet goed opnemen. IJzer komt in ons voedsel in twee vormen voor: als haemijzer en als non-haemijzer. Haemijzer zit alleen in dierlijke producten zoals vlees, vis en gevogelte. Non-haemijzer zit vooral in plantaardige voedingsmiddelen, zoals volkorengranen, peulvruchten en noten. Van haemijzer wordt naar schatting vijfentwintig procent opgenomen. De opname hiervan is vrij stabiel (het maakt weinig uit wat u hierbij eet of drinkt). De opname van non-haemijzer varieert van één tot tien procent. Deze opname is afhankelijk van de zuurgraad in de darm en van andere aanwezige voedingsstoffen. Vitamine C bevordert de opname van non-haemijzer. Koffie en thee zorgen voor een verminderde opname van zowel haem als non-haem ijzer. Calcium remt de opname van haemijzer. Calcium zit in melkproducten en kaas. Op de lange termijn is de remmende werking van calcium op de ijzeropname nauwelijks aan te tonen. Waarschijnlijk komt dat doordat je met een gevarieerd eetpatroon zowel stoffen binnenkrijgt die de ijzeropname bevorderen, als stoffen die deze remmen. In het artikel gaan de auteurs ook in op nieuwe behandelingsstrategieën. Swinkels: “Patiënten met milde vormen van bloedarmoede bleken in het verleden teveel ijzertabletten te krijgen. Dit gaf veel bijwerkingen. Daarnaast zijn er tegenwoordig ijzerpreparaten die via een injectie in de bloedvaten toegediend kunnen worden. Ook zijn er veel belovende therapieën in ontwikkeling voor de behandeling van ijzergebrek bij ontstekingsziekten”. In het Radboudumc wordt veel onderzoek gedaan naar ijzertekort en bloedarmoede. Swinkels leidt het Radboudumc expertisecentrum ijzerstofwisselingsziekten. Wilt u meer weten? Neem dan contact met ons op!